Oblomov - Gonçarov

Roman, Oblomov karakteri üzerinden tembelliğin oluşumunu, gelişimini ve olumsuz sonuçlarını irdelemektedir. Ştoltz ve Olga karakterleri üzerinden tembellik karşıtı olarak çalışkanlığın ve etkinliğin oluşumunu, gelişimini ve olumlu sonuçlarını betimlemektedir. Hepimizin içinde tembel Oblomov ve çalışkan Ştoltz yaşamaktadır. Eser, okuyucu üzerinde tembellik ve çalışkanlık özelliklerini tanımaya ve kontrol etmeye yönelik önemli işlevler sağlamaktadır.

Bu yazıda, romanın diğer edebi ve sanatsal boyutunun yanısıra kişisel gelişim bakımından öğretici ve yönlendirici niteliklerini açıklamaya çalıştım.

• Yazarı: Ivan Aleksandroviç Gonçarov
• Dili: Türkçe, Rusça'dan Çeviri
• Çeviren: Ergin Altay
• Türü: Roman
• Baskı Türü: Matbaa Basımı
• Orijinal İlk Yayın Tarihi: 1859
• Yayın Tarihi: 2012
• Yayınevi: İletişim Yayınları
• Sayfa Sayısı: 617

Eser, Rusya'nın XIX. yüzyılın ikinci yarısındaki koşullarında St. Petersburg çevresinde yaşayan soylu bir toprak sahibinin oğlu olan Oblomov'un romanıdır. Oblomov'un çocukluğu kahyaların, dadıların, uşakların, hizmetçilerin, topraklarında onlara çalışan yüzlerce köylünün olduğu büyük bir kırsal alanda korumacı bir ortamda geçmiştir. Bu ortam, kişiliğinin girişimcilikten uzak, pasif, tembel olarak şekillenmesine yol açmıştır. Yeterli eğitime ve zekaya sahip olmasına rağmen zaman zaman kurtulmaya çalışsa da sonuçta tembellik batağında yitip gitmiştir.

İyi niyeti, temiz kalbi, değişme arzusu; hayatın önüne serdiği görev ve sorumlulukları yerine getirmesine yetmemiştir. Çocukluk arkadaşı Ştoltz, Alman baba ve Rus annenin oğlu olup tam tersine çalışkan, aktif, girişimci bir kişiliğe sahiptir. Ştoltz'un bu olumlu özellikleri babasının onu yetiştirme biçiminden kaynaklanmaktadır. Ştoltz, Oblomovu tembellik batağından çıkarmak için çok uğraşır. Ama Oblomov ayrıldığı köyüne gidip oradaki işleri düzene sokmayı bir türlü gerçekleştiremez.

Oblomov ve Olga karşılıklı olarak birbirlerini severler. Oblomov tembelliği yüzünden evliliğe adım atamaz, ayrılırlar. Olga ile Ştoltz evlenir. Oblomov cahil bir kadınla evlenmek zorunda kalır. Ondan bir oğlu olur. Ona Ştoltz'un adını verir. Oblomov, çok varlıklı ve bir çok avantaja sahip olmasına karşın tembelliği yüzünden layık olmadığı biçimde yaşamıştır.

İletişim Yayınları

Eserde doğa, mekan, gelenek, kültür ve kişiler çok ustalıkla betimlenmiştir. Örneğin, Oblomov'un  çocukluk hayatında öne çıkan güneş, iklim, doğa örtüsü, evler, evlerin odaları, eşyalar, çiftlik hayvanları çekici ve akıcı bir üslupla canlandırılmıştır. Dadısı, annesi, babası, hizmetçiler günlük halleriyle ve davranışlarıyla okuyucunun yanı başında belirmektedir. Özellikle Oblomov'un, Ştoltz'un ve Olga'nın kişilik ve karakter tahlilleri psikolojik danışma sürecini aratmayacak niteliktedir. Oblomov'un Ştoltz ve Olga ile ayrıntılı diyalogları hem sürükleyici hem öğretici niteliktedir. Okuyucu adeta kendi içindeki Oblomov'un, Ştoltz'un, Olga'nın farkındalığını yaşamakta kendisiyle yüzleşmektedir.

Oblomov'un kendisi gibi tembel, aynı zamanda bakımsız ve beceriksiz uşağı Zahar ile diyalogları esere mizah unsuru katmaktadır. Romanın başından sonuna kadar Zahar'ın ortalarda görünmesi, okuyucunun dikkatini dağıtmayarak okumayı sürdürmesine katkı sağlamaktadır.

Gonçarov'un Oblomov romanı kişisel gelişimcilerin ilgi odağındadır. Önerilen bir kitaptır. Kişilerin amaç ve hedeflerine ulaşmalarını engelleyen en temel unsur atalet ve tembelliktir. Amaçlara atalet ve tembelliğin aşılarak harekete geçilmesi yoluyla ulaşılacaktır. Aşağıda eserde geçen, tembelliğin simgesi Oblomov karakteri ile emek, eylem, etkinlik ve çalışkanlığın simgesi Ştoltz karakterinin oluşum, gelişim ve özelliklerini karşılaştırmalı olarak özetlemeye çalıştım.

• Yetişme Tarzı
  Oblomov: Annesinin sıkı denetimi altında dadıların, uşakların hizmetçilerin elinde büyür. Yalnız kalmasına izin verilmez. Oyun oynamaya kaçtığında hemen sarılıp sarmalanıp eve getirilir. Korumacı bir ortamda yetişir. Sorumluluk çevresindekilere dağıtılmıştır.
  Ştoltz: Kendi başına bırakılır, akranlarıyla oyunlara serbestçe katılır, yardımsız yaşaması teşvik edilir. Sorumluluk verilir.
• Yaşam Biçimi
  Oblomov: Uyandıktan sonra giydirilmesi dahil tüm hizmetleri uşağı Zahar tarafından yapılır. İşlerini hep başkaları görür.
  Ştoltz: Uşağı yoktur. Kendi işini kendi görür.
• Zaman Algısı
  Oblomov: Döngüsel zaman algısı egemendir. Zamanı her gün aynı şeylerin yinelendiği bir tekrarlar süreci olarak algılar. Geleceğe ilişkin amaçları yoktur. Erteleme alışkanlığı gelişmiştir.
  Ştoltz: Sıralı zaman algısı egemendir. Zamanı her yeni günün bir öncekilerin üzerine geldiği doğrusal bir süreç olarak algılar. Geleceğe ilişkin amaçları vardır. İşleri zamanında yapar ve bitirir, ertelemez. "Ya şimdi, ya hiçbir zaman!" der.
• Hayatın Anlamı
  Oblomov: Hayat iki bölümdür. Birincisi çalışmak ve can sıkıntısı, ikincisi huzur ile neşe. Hayatın anlamı pasif bir şekilde huzur ve neşe içinde yaşamaktır.
  Ştoltz: Hayatın anlamı görev ve sorumlulukları yerine getirmektir; emek, çaba ve sebattır. Uzak ama büyüleyici bir ülkü için çalışmaktır. 
• Eğitim-Öğretime Bakışı
  Oblomov: Hayat başka, bilim başkadır. Eğitim statü, unvan ve saygınlık kazanmak için gereklidir.
  Ştoltz: Bilim ve eğitim insanı hayata hazırlar. Eğitim başarının ön koşuludur. 
• Yetenek ve Zeka
  Oblomov: Bir dağın derinliklerinde gömülü iyi aydınlık yeteneğini düşündükçe üzülür. Ama yaşam alanına dalmaktan, aklıyla iradesiyle pupa yelken uçmaktan korkar.
  Ştoltz: Hayatın her alanında yetenek ve zekasını kullanır.
• Güven
  Oblomov: Kendine güven duygusu gelişmemiştir. Bu yüzden başkalarına aşırı güvenir, denetleme ihtiyacı duymaz, sık sık aldatılır.
  Ştoltz: Güveni kendisinedir. Gerektiğinde başkalarını denetler ve değerlendirir, yanlışlarını düzeltir. Kolay aldanmaz.
• Değişim
  Oblomov: Olaylar hayatına değişiklik getirecek olsa üzülür. Hayatı boyunca değişime kapılarını kapamış belirli yerlerde uzun süre aynı koşullarda yaşamıştır.
  Ştoltz: Değişim hayatının parçasıdır. Farklı görevler üstlenir, farklı yerlerde yaşar.
• Özdenetim
  Oblomov: Özdenetimden yoksundur. Sorunlarla karşılaşınca sadece yakınır, başkalarından yardım ister, kendisi bir şey yapmaz. Sorunların suçunu başkalarına yükler.
  Ştoltz: Gereksiz el kol hareketleri yapmaz, hareketlerini kontrol eder. Bütçesini, zamanını ölçüp biçerek kullanır. Sorunların sorumluluğunu üzerine alır.
• Sebat
  Oblomov: Sebat gösterdiği etkinlikleri yoktur. Kararsızdır.
  Ştoltz: Kendine çizdiği yolda inatla yürür. Sebat, amaçlarına ulaşma yolunda en önemli şeydir. Kararlıdır.